Ақмолада буллинг пен суицидтің алдын алатын орталық қалай жұмыс істейді?

Балауса ЖАҚСЫБАЙ

Мектеп демалысы басталғанымен, балалардың уайымы аяқталған жоқ. Себебі, буллинг тек мектеп қабырғасында емес, аулада, көшеде, әлеуметтік желілерде де кездесіп отыр. Бала жанын түсініп, оның ішкі дағдарысын байқап, уақытылы көмек беретін орталықтар бүгінде аса қажет. Солардың бірі — Ақмола облысы білім басқармасына қарасты Психологиялық қолдау орталығы. KazFace.kz тілшісі орталық жұмысымен танысып, мамандармен тілдесті. 

Сайран Азнабайқызы, орталықтың ашылу тарихы мен мақсаты қандай?

Біздің орталық Оқу-ағарту министрлігінің 2024 жылғы 13 ақпандағы бұйрығы және облыс әкімдігінің 18 сәуірдегі қаулысы негізінде құрылды. Оның басты мақсаты – білім беру процесіне қатысушыларға, оның ішінде балалар, ата-аналар мен мұғалімдерге психологиялық қолдау көрсету, буллинг пен суицидтің алдын алу, психоәлеуметтік қиындықтарды анықтау және оларды шешуге көмек беру. Қазіргі таңда бұл орталық Қазақстанның барлық өңірінде құрылып, балалардың қауіпсіздігін қорғауға арналған кешенді қызмет атқарып келеді.

Қазіргі таңда орталыққа қанша бала жүгініп отыр?

Орталыққа бүгінгі күнге дейін 1500-ге жуық өтініш келіп түскен. Оның 700-ден астамы бетпе-бет консультациялар болса, 600-і онлайн форматта қабылданған. Сонымен қатар, «111» байланыс орталығы арқылы келіп түскен 20-дан астам өтініш те мамандардың назарында.

Балалар орталыққа қалай келеді? Өз еркімен бе,әлде ата-аналары арқылы ма?

Көмек алу үшін бала өзі хабарласа алады немесе ата-анасы арқылы орталыққа келеді. Психологиялық көмек кейде телефон арқылы беріледі, ал жағдай күрделі болса, орталықтың мамандары баланы қабылдап, ұзақ мерзімді жұмыс жүргізеді. Қажет жағдайда шұғыл мобильді топ жолға шығады. Әрине, бір реттік сөйлесуден нәтиже болмайды.

Баламен кем дегенде бір айдан үш айға дейін жұмыс жүргізу керек.  Орталық кәмелетке толмаған балалармен жұмыс істейді. Мамандар көбіне бала мен ата-ана арасындағы түсінбеушілік, өтпелі жас кезеңінің қиындықтары, өз-өзіне қол жұмсауға бейімділік секілді мәселелерді шешуге тырысады.

Балалар суицид туралы қайдан біледі?  Өмірқиярлық әрекетке не түрткі болады?

Біз  өз бақылауымыз бен тәжірибемізге сүйене отырып бала суицидке бір реттік реніштен немесе ұрыстан бармайды деп айта аламыз. Бұл – ұзақ уақыт ішіне жиналған эмоцияның салдары. Бір оқиғада бала өзіне қол жұмсауға нақты күн белгілеп, жоспар құрып қойған. Абырой болғанда, сенім телефоны арқылы байланыс орнап, орталық мамандары дер кезінде көмек көрсетіп, баланың өмірін сақтап қалған жағдай болды. Ол баламен екі күн бойы біздің мамандар сөйлесіп, баланың бетін бері қаратты деуге болады. Суицидтің де түр тірі бар. Егер  бала дәрі ішсе – бұл көмекке шақыру, назар аударудың амалы болып табылады. Ал асылу – бұл соңғы шек, өте қауіпті күй. Сондықтан суицид – бұл ауру. Оны емдеу керек. Қазіргі таңда Денсаулық сақтау министрлігі мен Оқу-ағарту министрлігі бірлесіп, суицидке бейім балаларды тіркеуге қоймай, тек емдеуге бағытталған бұйрық шығарған.

Буллингтің қай түрі жиі кездеседі? Баласы буллингке ұшыраған ата ана не істеу керек ?

Көбінесе психологиялық қысым мен кибербуллинг жиі кездеседі. Физикалық буллинг те жоқ емес. Бірақ негізгі мәселе – бала мен ата-ана арасындағы диалогтың жоқтығы. Ата-аналар баласының мінезін өтпелі кезең деп жеңіл қабылдаса, бала өзін түсінетін ешкім жоқ деп есептейді. Сондай кездерде балалар көбіне біздің орталыққа жүгінеді. Балаға алғашқы күні-ақ диагноз қойылмайды. Мамандар баламен сөйлесе отырып оның жай-күйін анықтайды. Ата-ананың рұқсатынсыз бетпе-бет сөйлесу мүмкін емес. Бірақ онлайн байланыс рұқсатты қажет етпейді. Кейін балаға көмек қажет болса, орталыққа шақырылады не болмаса бір реттік көмекпен шектеледі. Ата аналарға айтар кеңесіміз баламен ашық сөйлесіңіз, оған қысым көрсетпей біздің орталыққа жүгініңіздер. Арнайы мамандар сізге де сіздің балаңызға да көмек көрсетеді. 

Орталық көмегінің нәтижесін қалай байқайсыздар?

Орталық мамандары жыл бойы әр балаға жеке жоспар жасап, оның нәтижесін бақылап отырады. Балалар психологтардың көмегінен кейін мектепке бейімделіп, отбасындағы қарым-қатынас жақсарып, суицидтік ойлардан арыла бастағаны байқалады. Әр бала орталықтан кеткен соң да ата-ананың және мектеп психологының бақылауында болады.

Құрметті, Сайран Шокимова ақпаратыңыз және пайдалы кеңестеріңіз үшін алғыс білдіреміз. Жұмысыңызға сәттілік тілеміз. 

Орталықтың сенім телефоны: 8 708 044 53 23